Stel je eens voor: Alles loopt goed in je leven. Je bent jong, je hebt je hele leven voor je. Je studie is veelbelovend. Je ziet het voor je: Jij bent, over tien jaar, een succesvol ingenieur. Je ouders zijn blij en trots op je. Maar wegens een bloedige burgeroorlog is het noodzakelijk om het land te verlaten.
Het begon in 2011 met prostesten tegen het regime. De betogers eisten voor de vrijlating van politieke gevangenen. Maar de Syrische veiligheidstroepen reageerden met geweld en verschillende betogers werden gedood. De protesten verspreidden zich door het hele land. In het begin leek het conflict tussen de regering van Assad en de opstandelingen (onder andere ISIS) te zijn, maar uiteindelijk werd het een meervoudige burgeroorlog waar de strijdende partijen ook gefragmenteerd werden in de loop der tijd. Het was en is nog steeds een bloedige burgeroorlog met ondertussen ruim 200.000 slachtoffers.
Dat levensscenario wil niemand hebben. Een zoektocht naar een veilige plek is een natuurlijk instinct die mens en dier hebben. De jonge Kutebah Saad, was aan het studeren aan de Universiteit van Aleppo toen de burgeroorlog begon. De situatie werd steeds erger ook in de stad van zijn ouders Dier ez-zoro. Hij verliet Dier ez-zoro in 2013 toen de stad dag en nacht onder vuur lag van ISIS en het regime. Van een wapenstilstand was toen nog geen sprake. In een busje vol met andere mensen liet hij Syrië achter. Dagen later kwam hij aan in Istanbul, Turkije.
Vluchten
Hij is tussen wal en schip geraakt. Door het vluchten, kan hij waarschijnlijk zijn ouders en andere familieleden nooit meer terugzien. "Wij wilden eigenlijk ook niet vluchten. We hadden alles daar, behalve onze vrijheid. Elke dag was een nachtmerrie die nooit leek te eindigen. Bombardementen en executies door verschillende strijdende partijen was ons dagelijks beeld. Hoe groot was ons overlevingskans? Door de burgeroorlog zijn we alles kwijtgeraakt en we konden niet verder met ons leven. Ik probeerde om een oplossing te vinden door te vluchten. Er zijn ook risico's aan verbonden als je vlucht, maar dat vind ik beter dan in Syrië te blijven en mijn leven op te offeren."
Europa
In Istanbul werkte hij in een restaurant om weer geld te verdienen voor de oversteek naar Europa. Maar in Turkije voelde hij zich ook niet erg veilig. Hij ging verder per boot richting Griekenland. De boottocht was niet zonder gevaar, zoals we dit inmiddels al zo vaak zien op het nieuws. In Griekenland werd hij opgevangen in Samos waar de rest van alle vluchtelingen was. Daar leefden ze onder slechte condities. Maar hij wist dat dit niet het einde was. Hij liep verder. Ja, je leest het goed: te voet. Samen met een paar andere vluchtelingen heeft hij lange afstanden gelopen. "We liepen door Macedonië, Slovenië en Oostenrijk. Ik reisde daarna door met de trein. Om een lang verhaal kort te maken: ik belandde uiteindelijk in Essen, Duitsland. Maar dat land is zo kil en koud. Ik voelde me meteen niet welkom en niemand sprak Engels. Alles moest in het Duits. Nee dit is niet mijn bestemming. Ik zoek verder."
Uiteindelijk arriveerde hij in 2015, na twee jaar te hebben rondgezworven in Europa, in Rotterdam. "Ik voelde me meteen welkom in Nederland. Veel mensen kunnen Engels praten en zijn zeer behulpzaam. Toen ik net aankwam op het station hielp de conducteur me enorm. Deze mensen lieten me de weg zien naar Ter Appel waar alle vluchtelingen uiteindelijk terechtkomen, nadat ze in Nederland zijn aangekomen. Het proces duurde lang. Vanwege de taalbarrière snapten veel medewerkers mijn verhaal niet maar geduld is een schone zaak. Na een tijdje kreeg ik uiteindelijk mijn papieren. Ik werd verplaatst naar Brabant. Uiteindelijk ben ik in Oirschot beland."
Helpende handen
Nu, een paar jaar later, werkt Kutebah bij een Nederlands bedrijf: Wilting. Hij heeft bijna alles op een rijtje. Hij heeft nu een huis, spreekt goed Nederlands en volgt nu een BBL-studie, zodat hij later weer zijn passie 'mechanisch ontwerp', die hij in Syrië had, opnieuw kan oppakken. "De taal, dat was mijn eerste prioriteit. Ik moet het meteen leren, want ik weet dat als ik de taal goed beheers, ik hier alles kan bereiken. Ik kreeg gelukkig hulp. Een aantal mensen in de omgeving, buurvrouw Ilse, coaches Corrien en Ruud en taallerares Monique, die me tot op de dag van vandaag nog steeds helpen met allerlei zaken. Zonder Moniques strenge insteek en consistentie, zou ik nu nog geen Nederlands kunnen praten."
Samos, Griekenland
En zijn familie in Syrië? "Mijn ouders gingen naar de hoofdstad, Damascus. Daar zijn ze tot nu toe veilig. Ik heb twee broers en een zus. We gingen allemaal apart vluchten. Nu zit mijn jongste broer vast in Samos, Griekenland. Toen hij vluchtte was hij nog jong en minderjarig en was helemaal alleen. Ik kan op dit moment niets voor hem doen. Het coronavirus maakt de situatie ook alleen maar erger. Het wordt nog onduidelijker wat er met deze kinderen zal gebeuren. Jongeren zoals ik of zoals mijn broer moeten deze situatie alleen doorstaan. Niemand wil ze opvangen en het opvangcentrum is overvol."
Familie blijft elkaar steunen. Nu dat hij zich minder zorgen maakt over zijn eigen leven, maakt hij zich wel zorgen over zijn broer. Hij wil hem op een gegeven moment gaan halen. "Hopelijk zie ik hem weer als deze pandemie over is. Ik moet er nu nog voor sparen. Ik hoop dat hij het daar volhoudt. Samen met mijn andere broer die nu in Duitsland woont en ook mijn zus willen we uiteindelijk onze kleine broer redden. Mijn ouders hebben ons losgelaten. Het belangrijkste is dat ze gezond zijn en veilig wonen in Damascus. Of we alle vier hen weer in het echt kunnen zien, is maar de vraag. Ik vrees van niet, tenminste niet in Syrië. Voor nu zijn we dankbaar dat we makkelijk met elkaar kunnen communiceren. We houden contact via Skype of telefoon. Dat kan gelukkig wel. Alhamdulillah."
Kutebah is helemaal ingeburgerd in Nederland. Dat hij lef, moed en doorzettingsvermogen heeft, is te merken tijdens ons gesprek. Als een doorsnee Nederlander, heeft hij zijn levensplan helemaal uitgezet. "Eerst de BBL-studie afronden en daarna nog verder studeren. Ik wil hier succesvol worden, een beter leven opbouwen, misschien over tien jaar trouwen, als ik tenminste iemand vind, maar het voornaamste is dat ik hier de vrijheid heb om gewoon te leven als mens", aldus Kutebah.