Sonja Bordewijk Op weg naar verbinding

Door Ester van der Velden

Haar vader was een bijzondere man. Hij nam als achttienjarige in de oorlog vrijwillig de plaats in van een vader met drie kinderen, die in Duitsland moest gaan werken. Daar leerde hij een Duitse vrouw kennen en trouwde haar. Ze kregen een zoontje. Via de Elzas, Parijs vluchtten ze naar Nederland en kwamen terecht in een opvangkamp bij Eindhoven, wellicht bij Philips. Onderweg is moeder verkracht. "Ik weet niet wie mijn biologische vader is", aldus Sonja. Moeder mocht Nederland niet in, omdat ze Duitse was. In een boodschappentas is het broodmagere jongetje door een tante het kamp uitgesmokkeld. Sonja is geboren in de Haagse Schilderswijk en opgegroeid in Scheveningen, in een heel christelijke omgeving, terwijl haar ouders overtuigd communist waren. Ze is heel vaak buitengesloten. Bij vriendinnetjes spelen mocht niet."Uiteindelijk is het wel goed gekomen, maar dat ging niet vanzelf", weet Sonja zich nog te herinneren. Vader was zo streng communist dat Sonja als kind gehuild heeft, toen Stalin stierf.

'Vrijheid'
Ze trouwt, scheidt, blijft zes jaar alleen en ontmoet dan Ruud weer, haar eerste vriendje, waar ze toen niet mee om mocht gaan, omdat hij een katholieke en zij een communistische opvoeding kregen. En nu bepaalde ze zelf wat kon. Op de Noenes, een prachtig buitengebied, was een stukje grond te koop, waarop ze hun huisje zelf konden bouwen. Sonja werkt dan bij Cello, met mannen met een heel laag niveau. Ruud werkt als conciërge op de Reeburg mavo in Vught.

Reizen
Als ze 60 jaar zijn besluiten ze te gaan reizen. Samen trekken ze de wereld in met hun campertje, een kano op het dak,fietsen achterop en wandelschoenen mee. Lekker primitief. Vaak gaan ze naar de bedevaart van de Sinti en Roma in Frankrijk en genieten van de verhalen, de muziek, dansen uit heel Europa, maar vooral van de gastvrijheid. "Daar voelen we ons welkom", vertelt Sonja ons. Iedere ochtend danst Sonja met Pizla,de oude zigeunervrouw. Een hele bijzondere vrouw, die Auswitch overleefd heeft.
Ze dansen op muziek die Ruud met zijn draaiorgeltje maakt. Dat Pizla gewoon Duits sprak, na alles wat ze meegemaakt had, maakt op Sonja diepe indruk, vooral omdat het Sonja niet lukt een woord Duits over haar lippen te krijgen. Als Pizla overleden is, maakt Sonja voor haar graf in de Elzas een beeld van een flamingo, de vogel die symbool staat voor vrijheid. Later bouwt Ruud zijn droom: een huifkarretje, getrokken door de ezel Bella en met plek voor de hond Robbie en de kip Truus.

Veranderingen
De wereld verandert. Er is niet overal meer een weggetje voor de huifkar met ezel, er komen meer regels en verboden en handhavers en daar kan Sonja niet zo goed tegen. Ruud is nu alleen vier maanden op stap. Sonja: "Ik ben mijn wandelmaatje kwijt en ik mis de Sinti en Roma. Hoe ze vertellen over hun verwerking van de verschrikkingen van de oorlog, hun kijk op de natuur, hun kijk op leven en sterven." En dan reist ze naar Ruud. "Ik vind hem altijd", zegt Sonja opgewekt. Veel van wat ze heeft meegemaakt verwerkt ze door te beeldhouwen. Zo schijnt de zon door het beeld 'De Vlam' gemaakt voor de Sinti en Roma.We zien een beeld van haar dochter die een beperking heeft, en een van voor haar onlangs overleden broer, het broodmagere jochie in de boodschappentas.

Vlam van vuur
Vlam van vreugde
Vlam van verdriet
Vlam van viool
Vlam van verbinding
Vlam van volk in vrijheid

Een bijzonder mens: Sonja.