Kleuren

"Als je goed om je heen kijkt dan zie je dat alles gekleurd is." Deze tekst, geschreven door K. Schippers (De ontdekking, 1959), doet mij denken aan hoe wij met woorden de beeldvorming 'kleuren'.

Ieder broedseizoen is er wel een journalist die melding maakt van een of ander 'terror'-dier dat de omgeving onveilig maakt. Een vogel die zijn nest beschermt krijgt het label 'agressief' omdat hij 'belagers' verjaagt, meestal een hardloper in felgekleurde kleding die zich van de prins geen kwaad weet. En ja, dat is schrikken. Maar het helpt niet als natuurlijk gedrag van een dier in de media afgeschilderd wordt als 'terroriseren'. Het perspectief van de vogel laat immers een heel ander verhaal zien: de 'belager' betreedt het leefgebied van een bezorgd dier dat zijn jonkies beschermt.

Kleurendoof
We zien wat we willen zien. Neem bijvoorbeeld een boomblad. Voor een rups is het voedsel, voor een tuinman is het compost. Een fotograaf ziet er een stilleven in, een ontwerper een inspiratiebron. Een kind speelt er mee. En er zijn mensen die zich ergeren aan bladval en vooral 'troep' zien. Zolang we ons realiseren dat onze waarnemingen gekleurd zijn, is er ruimte voor het perspectief van de ander.
In een gepolariseerd medialandschap is weinig kleur meer te bekennen. Gebeurtenissen worden opgetekend vanuit een perspectief, het perspectief van de aangever. De journalist beschrijft de gebeurtenis. Hij hoort, en kiest de wederhoor. Met de woorden die hij gebruikt geeft hij 'kleur' aan de gebeurtenis. Als een perspectief tot 'de waarheid' verheven wordt - het is zoals ik het zie, en niet anders - dan wordt het lastig diezelfde gebeurtenis vanuit een andere kant te belichten. Een ander perspectief kan een gevoel oproepen van 'wie niet voor ons is, is tegen ons'. Deze (over-)gevoeligheid voor een andere 'waarheid' over dezelfde gebeurtenis kan leiden tot heftige reacties. De eigen versie wordt met hand en tand - of met 'hooivorken' - verdedigd. En voor je het weet is er enkel nog een zwart-witbeeld over. Hoe breng je daar weer kleur in?

Een kleurrijk palet biedt ruimte voor alle perspectieven. Of het nu gaat om vogels die hun kroost beschermen, blaadjes van bomen of... om boeren die voor hun bestaanszekerheid 'knokken'. Het is aan journalisten om zich te realiseren dat zij het verhaal 'inkleuren'. "C'est le ton qui fait la musique," het is de toon die de muziek maakt. Blijf kleuren!