Denken

'De natuur was hier' denkt de meeuw als hij een ballon inslikt die op een vis leek. Dit is een zin uit de thema-omschrijving van de Maand van de Filosofie. Denken over de natuur, een actueel thema... 

Het woord 'natuur' kan verschillende zaken aanduiden. De Franse milieufilosoof Virginie Maris schrijft in haar boek 'Het wilde deel van de wereld' dat er ten minste drie gebruikswijzen kunnen worden onderscheiden: natuur-als-alles-omvattend, natuur-als-het-normale en natuur-als-het-andere. Haar boek wijdt ze aan het deel van de wereld dat de mens niet gemaakt heeft, het wilde deel van de wereld. En dat wilde is overal.

De natuur was hier
Vorig voorjaar ontdekte ik in mijn tuin bijzondere diersporen. Als je een hond hebt is het natuurlijk gemakkelijk om je hond de schuld te geven. Maar de pootjes van deze graver waren kleiner. Met een wildcamera legde ik een rondscharrelende egel vast. Ontwaakt uit zijn winterslaap op zoek naar iets eetbaars. Sindsdien heb ik nieuwe tuinbewoners, die getrakteerd worden op kattenbrokjes. En ik ben gaan nadenken over hoe ik egels kan helpen met de drie V's: voedsel, veiligheid en voortplanting. Antwoorden vond ik via de Egelwerkgroep van de Zoogdiervereniging. Mijn tuin is inmiddels egelproof, met een veilige doorgang naar de tuin van de buren. En dat is een win-winsituatie want egels zijn niet alleen insecteneters, ze houden ook van slakken. Ideaal dus voor een pesticidenvrije moestuin.

Hier was de natuur
Nog een citaat uit de thema-omschrijving van de Maand van de Filosofie: 'De natuur was hier' roept de orang-oetan als de zagers hem uit het oerwoud verjagen. Deze zin raakt. Die doet me denken aan Raki Ap. Niet alleen orang-oetangs, ook de Papoea's worden met uitsterven bedreigd. Als ambassadeur van de inheemse bevolking in West-Papoea wil Ap die stilte doorbreken.

Denken over de natuur
Op individueel niveau lukt het misschien om een dier als de egel te helpen. Maar de achteruitgang van leefgebieden een halt toeroepen? Vervuiling, vergiftiging, vernietiging. Milieufilosoof Maris voegt daar een zorgwekkende ontwikkeling aan toe: 'natuurvreters' in naam van de klimaaturgentie. In het natuurmagazine van Brabants Landschap lees ik dat ook oud-directeur Jan Baan deze ontwikkeling signaleert: een actuele bedreiging in deze omgeving zijn energieleveranciers, die staan te popelen om grond aan te kopen voor wind- en zonneparken.

Er is meer dan genoeg stof tot nadenken over de natuur. Maar heeft de natuur zelf een stem? Of wordt de natuur overstemd?